Zadośćuczynienie z OC sprawcy – kiedy i jak można je uzyskać?
Pojęcie zadośćuczynienia często mylone jest z odszkodowaniem. W mowie potocznej są one używane zamiennie, tymczasem oznaczają coś innego. Kiedy mowa o zadośćuczynieniu z OC sprawcy, a kiedy o odszkodowaniu? W jakich przypadkach możesz się o nie ubiegać? Czy możesz dostać jednocześnie odszkodowanie i zadośćuczynienie?
Zadośćuczynienie a odszkodowanie
Najprościej rzecz ujmując zadośćuczynienie z OC sprawcy to świadczenie za szkody niematerialne. Natomiast odszkodowanie ma na celu zrekompensowanie szkody majątkowej. Załóżmy, że jesteś poszkodowanym w wypadku. Uszkodzony został twój pojazd, smartfon nie nadaje się do użytku, odniosłeś obrażenia, a całe zdarzenie spowodowało u ciebie ból i cierpienie psychiczne. W takim przypadku możesz ubiegać się o:
- Odszkodowanie, czyli pokrycie kosztów likwidacji szkody w pojeździe, naprawy telefonu lub zakupu nowego, leczenia i ewentualnej rehabilitacji.
- Zadośćuczynienie z tytułu bólu i cierpienia psychicznego, które wynikają np. z traumy po wypadku.
Zatem zadośćuczynienie nie pokrywa kosztów majątkowych związanych ze spowodowanym zdarzeniem – ma ono naprawić wyrządzoną szkodę. Zadośćuczynienie po wypadku samochodowym jest świadczeniem:
- Fakultatywnym – tzn. w pewnym sensie uznaniowym. Orzekanie w takich sprawach jest dosyć trudne, ponieważ sąd ma pewną dowolność w przyznawaniu zadośćuczynienia i określaniu jego wysokości.
- Wyrównawczym – tzn. ma wyrównać uszczerbek niematerialny związany z doznaną krzywdą. Jego celem jest złagodzenie cierpień fizycznych i psychicznych poszkodowanego.
Co możesz uzyskać za szkodę osobową z OC sprawcy?
- Zadośćuczynienie – jednorazowe świadczenie za doznaną krzywdę, które ma zadośćuczynić doznanemu bólowi psychicznemu i fizycznemu. Art. 445 § 3 k.c. podaje, że po śmierci osoby poszkodowanej zadośćuczynienie może przejść na spadkobierców, jeśli zostało uznane pisemnie lub wytoczono powództwo jeszcze za życia osoby poszkodowanej.
- Zwrot kosztów: m.in. leczenia, rehabilitacji, diety, opieki pielęgniarskiej, transportu medycznego, zmian w mieszkaniu w związku z jego adaptacją do potrzeb osoby poszkodowanej, która została inwalidą wskutek wypadku.
- Zwrot kosztów poniesionych w celu przekwalifikowania się osoby ubezpieczonej.
- Kapitalizację renty, czyli jednorazowe świadczenie wypłacane zamiast renty długoterminowej (uzupełniającej).
- Zwrot utraconych zarobków wskutek niemożliwości wykonywania pracy nawet w krótkim okresie niesprawności.
Zadośćuczynienie od ubezpieczyciela – jak je wyliczyć?
Żeby złożyć wniosek o zadośćuczynienie z OC sprawcy, musisz najpierw ustalić, o jaką kwotę chcesz się ubiegać. W jaki sposób należy wyliczyć tę kwotę ? Na wysokość zadośćuczynienia wpływ mają:
- rodzaj, nasilenie i czas trwania cierpień psychicznych i fizycznych;
- to, czy uszczerbek jest trwały czy czasowy;
- stopień uszczerbku na zdrowiu;
- oszpecenie;
- bezradność życiowa;
- poczucie nieprzydatności społecznej;
- kalectwo i jego stopień;
- konieczność korzystania ze wsparcia bliskich.
Zadośćuczynienie możesz otrzymać nie tylko w przypadku, gdy to ty bezpośrednio odniesiesz szkodę. Należy ci się ono także za krzywdę związaną ze śmiercią bliskiej osoby i zależne jest wtedy od:
- intensywności cierpień psychicznych,
- poczucia osamotnienia,
- dolegliwości fizycznych,
- roli, jaką pełniła osoba zmarła w rodzinie,
- wpływu śmierci bliskiej osoby na funkcjonowanie członków rodziny.
Kodeks cywilny nie zawiera żadnych przepisów, które wskazywałyby, jak należy wyliczać wysokość zadośćuczynienia. Orzecznictwo sądowe w tym zakresie jest bogate – w wyrokach brane są pod uwagę przede wszystkim orzeczenia Sądu Najwyższego. Czynniki, które się powtarzają w tym orzecznictwie, jako mające wpływ na wysokość zadośćuczynienia, to:
- wiek i płeć poszkodowanego,
- poczucie bezradności życiowej,
- czas trwania leczenia, choroby, cierpień psychicznych i fizycznych, bolesność zabiegów, dokonane operacje,
- stopień trwałego uszczerbku na zdrowiu.
W praktyce niemal każda sprawa jest inna, gdyż pewne szczegóły mogły zdecydować o ustaleniu zadośćuczynienia w danej wysokości. Mając na uwadze uznaniowość orzekanych kwot, przedstawiciele zakładów ubezpieczeń wskazywali na konieczność określenia ryczałtowych sum zadośćuczynień.
Wniosek o zadośćuczynienie
Żeby otrzymać zadośćuczynienie, musisz to odpowiednio uzasadnić, wyliczyć kwotę, jakiej się domagasz i określić, z jakiego tytułu składasz wniosek. Zakład ubezpieczeń musi mieć podstawy do wypłacenia zadośćuczynienia. Warto sugerować się orzecznictwem Sądu Najwyższego, a jeśli nie potrafisz określić, jakiego zadośćuczynienia z OC sprawcy się domagasz, to skorzystaj z naszej pomocy.
Kiedy przedawnia się roszczenie o zadośćuczynienie? Możesz się o nie ubiegać w ciągu 3 lat, licząc od dnia, w którym dowiedziałeś się o szkodzie lub o osobie zobowiązanej do naprawienia tej szkody. Jeśli jednak szkoda wynikła z przestępstwa lub występku, to na jej zgłoszenie masz 20 lat!
